4 keer zoveel studenten met faalangst, hoe ga je als student hiermee om?

9 op de 10 studenten hebben last van examenstress, zo blijkt een een enquête van Teleblok.

17% heeft geen idee hoe ze met die stress moeten omgaan. Faalangst is een vorm van angst of stress. Faalangst treedt op naar aanleiding van een examen of een presentatie, een situatie waarin je expliciet beoordeeld wordt.

‘Faalangst’ hoeft niet altijd met “falen” op zich te maken (al of niet een 10 op 20) halen, maar heeft meer te maken met wat je als falen ervaart. Voor sommigen is dat een 16/20 halen,  voor anderen kan dat betekenen op een mondeling examen niet afgaan voor een prof.

Studenten met faalangst willen in de eerste plaats op zeker spelen.  Er zijn 2 manieren om zeker te zijn van je resultaat.

• De eerste is erg veel of zoveel als mogelijk studeren (actieve faalangst) en zo proberen zeker te zijn van een goed resultaat.
• De tweede manier is - eigenaardig genoeg -  erg weinig doen (passieve faalangst), de confrontatie met de beoordeling vermijden, en op die manier ‘zeker’ zijn van het niet-slagen.

Actieve faalangst uit zich vaak in erg minutieus of zelfs perfectionistisch bezig zijn met een studie. Studenten steken dan erg veel tijd in het van buiten blokken van elk detail in de cursus. Niet de vraag wat relevant is primeert, maar eerder de vrees : “Stel dat de prof dit vraagt op het examen.”

Passieve faalangst uit zich in uitstelgedrag. Vaak is dat uitstellen een paradoxaal mechanisme van sommige studenten om zich in te dekken tegen een falen : “Had ik meer gestudeerd, dan zou ik wel geslaagd zijn.”

Zowel voor de actieve als voor de passieve groep geldt dat “risico’s” leren nemen in een mogelijke aanpak van de faalangst is. Voor de ene is dat risico nemen door minder te studeren en prioriteiten te leggen, voor de andere is dat risico nemen door zich grondig te durven voorbereiden.

Hoe ga je als student om met stress en faalangst?

School en studeren maken een groot deel uit van het leven van studenten. Voor de ene student gaat dit van een leien dakje, maar bij andere studenten kan dit al eens gepaard gaan met de nodige spanningen. Leerstof verwerken, oefeningen maken, de leerstof instuderen, taken, toetsen en examens voorbereiden, presentaties geven, …

Het vraagt heel wat engagement, maar ook planning en organisatie, motivatie en discipline. De wil of nood om het goed te doen en/of om aan de verwachtingen van anderen (ouders, medestudenten, leerkrachten, …) te voldoen kan voor extra druk zorgen. Bij sommigen kan dit ertoe leiden dat ze stress ervaren en zich minder goed in hun vel voelen. Het studeren in z’n geheel kan dan een last zijn. Stress herkennen en aanpakken indien nodig is dan ook een must om te kunnen genieten van je studententijd.

Wat is stress?

Iedereen ervaart wel eens stress en dat is normaal. Het toont aan dat we iets graag goed willen doen, iets tot een goed einde willen brengen. Het gespannen gevoel dat we ervaren, zorgt ervoor dat we voldoende inspanning leveren om ons doel te bereiken of een goede prestatie neer te zetten.

Het is dus best normaal en zelfs goed om af en toe een zekere mate van stress te ervaren. Zolang dit binnen proportie blijft, noemen we dit gezonde stress.

Soms kan het voorkomen dat we het in extreme mate ervaren. Deze ongezonde stress kan ervoor zorgen dat het niet meer lukt om goed te presteren, doelen niet meer bereikt worden en je je vaak slecht voelt.

Hoe herken je ongezonde stress?

Stress kan op verschillende manieren ervaren worden. Het kan tot uiting komen via lichamelijke klachten, zoals slaapproblemen, buikpijn, maagpijn, hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid, je (letterlijk) niet kunnen ontspannen of je niet goed kunnen concentreren. Je merkt misschien ook op dat je anders denkt. Je hebt misschien last van piekeren, een laag zelfbeeld of weinig zelfvertrouwen en voelt angst om te falen. Daarnaast gedraag je je ook anders. Je hebt misschien last van extreem uitstelgedrag of net van te veel bezig zijn met je studies.

Klachten kunnen voorkomen tijdens de blok- of examenperiode, maar kunnen evengoed tijdens lesweken aanwezig zijn. Door al deze klachten kan je meestal niet meer efficiënt studeren. Het kan ook dat het je niet lukt om helder na te denken tijdens het afleggen van je examen. Wanneer gezonde stress overslaat naar ongezond is het tijd om hulp te zoeken.

Hoe pak je het aan? Wat kan je eraan doen?

Aan de KU Leuven is er een psychotherapiegroep voor de studenten die het zwaarst te lijden hebben onder hun faalangst. Daarin zitten elk semester 50 jongeren.

“We organiseren ook infosessies en workshops en zien het aantal deelnemers daar stijgen”, zegt Kathleen Vleugels van de KU Leuven. 

Ook de universiteiten van Antwerpen en Hasselt begeleiden studenten met faalangst steeds intensiever. En dan zijn er nog velen die hun probleem niet aanpakken, zegt Majken Klomp van de UHasselt. “Voor de infosessie was de interesse erg groot. Maar nadien heeft een groot deel afgehaakt: vaak zijn studenten ook bang om hun eigen angst onder ogen te zien.”

(Bronnen: HLN, KULeuven, Rebus)